موارد استفاده پروپرانولول
پروپرانولول در درمان آنژين صدري مزمن، پيشگيري و درمان آريتمي قلبي، كنترل قلبي، كنترل پرفشاري خون، درمان كارديوميوپاتي هيپرتروفيك و پيشگيري از انفاركتوس مجدد ميوكارد، در درمان كمكي فئوكروموسيتوم و پيشگيري از سردردهاي عروقي مصرف ميشود.
فارماكوكينتيك
حدود ۹۰ درصد دارو از طريق مجراي گوارش جذب ميشود. پيوند دارو به پروتئين‌هاي پلاسما خيلي زياد است. متابوليسم دارو كبدي بوده و نيمه‌عمر آن ۵-۳ ساعت است. زمان لازم براي رسيدن به اوج اثر ۱.۵-۱ ساعت و دفع دارو كليوي است.
موارد منع مصرف پروپرانولول
پروپرانولول در شوك قلبي، نارسايي آشكار قلب، بلوك درجه دو يا سه دهليزي-بطني، براديكاردي سينوسي و كاهش فشار خون سيستوليك به كمتر از ۱۰۰ ميلي‌متر جيوه(براي پيشگيري از انفاركتوس مجدد ميوكارد) نبايد مصرف شود.
هشدارها
۱- مصرف اين دارو در صورت وجود سابقه آلرژي، آسم نايژه‌اي، آمفيزيم يا برونشيت غيرآلرژيك، نارسيايي احتقاني قلب، ديابت، پركاري تيروئيد، افسردگي رواني يا سابقه ابتلاء به آن بايد با احتياط فراوان صورت گيرد.
۲- مقدار مصرف اين دارو در سالمندان بايد براساس پاسخ بيمار تعيين شود. زيرا از يك طرف به علت كاهش حساسيت اين بيماران به اثر دارو ممكن است افزايش مقدار مصرف لازم باشد و از طرف ديگر به علت كاهش توانايي متابوليسم و دفع دارو، كاهش مقدار مصرف ممكن است ضرورت يابد.
۳- در بيماران مبتلا به مشكل كبدي، مقادير مصرف اين دارو بايد كاهش يابد.
۴- در صورت بروز افسردگي ناشي از اين دارو، مصرف آن بايد قطع شود.
۵- اگر بعد از يك دوره درمان طولاني با اين دارو قطع مصرف آن ضرورت پيدا كند، بايد مصرف اين دارو به تدريج و حداقل طي سه روز تا دو هفته قطع شود. در طول اين مدت، بيمار بايد از فعاليت‌هاي شديد بدني پرهيز كند تا خطر بروز انفاركتوس ميوكارد يا آريتمي به حداقل برسد. اگر پس از قطع مصرف دارو، علايم قطع مصرف بروز كرد، بايد مصرف دارو را به طور موقت مجدداً شروع نمود ولي به دنبال بهبود بيمار، آن را با احتياط قطع كرد.
۶- در طول مصرف اين دارو، پيگيري عملكرد قلب، تعيين نبض، اندازه‌گيري فشار خون و ثبت نوار قلبي و اندازه‌گيري ضربان قلب ضروري است.
عوارض جانبي پروپرانولول
براديكاردي، نارسايي قلب، اسپاسم برونش، انقباض عروق محيطي، اختلالات گوارشي، خستگي، مشكلات خواب، بثورات جلدي، اشكال درتنفس يا خس خس كردن، سردي دست‌ها و پاها، اختلال شناخت به خصوص در سالمندان، توهم، افسردگي رواني، ورم مچ و ساق پا، ضربان آهسته و غير عادي قلب، يبوست، اضطرابيا نگراني، كاهش توانايي جنسي، اسهال، خواب‌آلودگي خفيف، سردرد، بي‌حسي يا گزگز كردن انگشتان دست و پا و خستگي يا ضعف غير عادي از عوارض جانبي مصرف اين دارو هستند.
تداخل دارويي
مقدار مصرف انسولين و داروهاي خوراكي پايين‌آورنده قند خون، هنگام مصرف همزمان با اين دارو بايد تنظيم شود تا از كاهش بيش از حد قند خون جلوگيري شود. در صورت مصرف همزمان داروهاي مسدودكننده گيرنده بتا-آدرنرژيك با داروهاي مسدودكننده كانال‌هاي كلسيمي يا كلونيدين، اثرات كاهش فشار خون ممكن است تشديد شود. مصرف همزمان داروهاي مهاركننده و مونوآمين اكسيداز با اين دارو(مانند فورازوليدون و پروكاربازين) به علت امكان افزايش شديد فشار خون، توصيه نمي‌شود. در صورت مصرف همزمان اين دارو با آمين‌هاي مقلد سمپاتيك كه داراي فعاليت بتا-آدرنرژيك هستند، ممكن است اثرات هر دو دسته دارو كاهش يابند. گزانتين‌ها در صورت مصرف همزمان با اين دارو ممكن است باعث مهار اثرات درماني هر دو دسته دارو شوند. همچنين، كليرانس تئوفيلين افزايش مي‌يابد.
نكات قابل توصيه
۱- هيچ يك از نوبت‌هاي مصرف اين دارو نبايد فراموش شود، به خصوص اگر روزي يك بار مصرف ميشود.
۲- اين دارو، پرفشاري خون را درمان نمي‌كند، بلكه آن را كنترل مي‌نمايد. مصرف اين دارو ممكن است تا پايان عمر ضروري باشد.
۳- مصرف دارو، حتي در صورت احساس بهبودي، بايد ادامه يابد.
۴- اگر يك نوبت دارو فراموش شود، به محض به ياد آوردن آن نوبت بايد مصرف شود. ولي اگر تا زمان مصرف نوبت بعدي ۴ ساعت باقي مانده باشد، از مصرف آن نوبت بايد خودداري شده و مقدار مصرف بعدي نيز دوبرابر نشود.
۵- در بيماران مبتلا به ديابت، با مصرف اين دارو علائم كمي قند خون ممكن است پوشانده شود يا غلظت قند خون افزايش يابد يا كاهش قند خون طولاني شود.
۶- از مصرف ساير داروها، به ويژه داروهاي مقلد سمپاتيك كه نياز به نسخه پزشك ندارند، بايد خودداري شود.
۷- قبل از قطع مصرف دارو، بايد با پزشك مشورت شود.
۸- به علت احتمال بروز سرگيجه، خواب‌آلودگي و منگي، هنگام رانندگي يا كار با وسايلي كه نياز به هوشياري دارند، بايد احتياط نمود.
دارو ديازپام